પ્રથમ શ્રી હરિને રે, ચરણે શિશ નમાવું (૧૦) ?

શ્રીહરિની સ્વાભાવિક ચેષ્ટાનાં પદો

પદ - ૧

પ્રથમ શ્રી હરિને રે, ચરણે શિશ નમાવું;

નૌતમ લીલા રે, નારાયણની ગાવું. ૧

મોટા મુનિવર રે, એકાગ્ર કરી મનને;

જેને કાજે રે, સેવે જાઈ વનને. ૨

આસન સાધી રે, ધ્યાન ધરીને ધારે;

જેની ચેષ્ટા રે, સ્નેહ કરી સંભારે. ૩

સહજ સ્વભાવિક રે, પ્રકૃતિ પુરુષોત્તમની;

સુણતાં સજની રે, બીક મટાડે જમની. ૪

ગાવું હેતે રે, હરિનાં ચરિત્ર સંભારી;

પાવન કરજો રે, પ્રભુજી બુદ્ધિ મારી. ૫

સહજ સ્વભાવે રે, બેઠા હોય હરિ જયારે;

તુલસીની માળા રે, કર લઈ ફેરવે ત્યારે. ૬

રમૂજ કરતા રે, રાજીવ નેણ રૂપાળા;

કોઈ હરિજનની રે, માગી લઈને માળા. ૭

બેવડી રાખી રે, બબે મણકા જોડે;

ફેરવે  તાણી રે, કંઈક માળા  તોડે. ૮

વાતો કરે રે, રમૂજ કરીને હસતા;

ભેળી કરી રે, માળા કરમાં ઘસતા. ૯

કયારેય મીંચી રે, નેત્ર કમળને સ્વામી;

પ્રેમાનંદ કહે રે, ધ્યાન ધરે બહુનામી. ૧૦

 

પદ - ૨

સાંભળ સૈયર રે, લીલા નટ નાગરની;

સુણતાં સુખડું રે, આપે સુખ સાગરની. ૧

નેત્ર કમળને રે, રાખી ઊઘાડાં કયારે;

ધ્યાન ધરીને રે, બેસે જીવન બારે. ૨

કયારેક ચમકી રે, ધ્યાન કરતાં જાગે;

જોતાં જીવન રે, જન્મ મરણ દુઃખ ભાગે. ૩

પોતા આગળ રે, સભા ભરાઈ બેસે;

સંત હરિજન રે, સામુ જોઈ રહે છે. ૪

ધ્યાન ધરીને રે, બેઠા હોય હરિ પોતે;

સંત હરિજન રે,  તૃપ્ત ન થાય જોતે. ૫

સાધુ કીર્તન રે, ગાય વજાડી વાજાં;

તેમને જોઈને રે, મગન થાય મહારાજા. ૬

તેમની ભેળા રે, ચપટી વજાડી ગાય;

સંત હરિજન રે, નિરખી રાજી થાય. ૭

કયારેક સાધુ રે, ગાય વજાડી  તાળી;

ભેળા ગાય રે,  તાળી દઈ વનમાળી. ૮

આગળ સાધુ રે, કીર્તન ગાય જયારે;

પોતા આગળ રે, કથા વંચાય ત્યારે. ૯

પોતે વાર્તા રે, કરતા હોય બહુનામી;

ખસતા આવે રે, પ્રેમાનંદનો સ્વામી. ૧૦

 

પદ - ૩

મનુષ્ય લીલા રે, કરતા મંગલકારી;

ભક્ત સભામાં રે, બેઠા ભવભય હારી. ૧

જેને જોતાં રે, જાયે જગ આશક્તિ;

જ્ઞાન વૈરાગ્ય રે, ધર્મ સહિત જે ભક્તિ. ૨

તે સંબંધી રે, વાર્તા કરતા ભારી;

હરિ સમજાવે રે, નીજ જનને સુખકારી. ૩

યોગ ને સાંખ્ય રે, પંચરાત્ર વેદાન્ત;

એ શાસ્ત્રનો રે, રહસ્ય કહે કરી ખાંત. ૪

કયારેક હરિજન રે, દેશદેશના આવે;

ઊત્સવ ઊપર રે, પૂજા બહુવિધ લાવે. ૫

જાણી પોતાના રે, સેવક જન અવિનાશી;

તેમની પૂજા રે, ગ્રહણ કરે સુખરાશી. ૬

ભક્ત પોતાના રે,  તેને શ્યામ સુજાણ;

ધ્યાન કરાવી રે, ખેંચે નાડી પ્રાણ. ૭

ધ્યાનમાંથી રે, ઊઠાડે નીજ જનને;

દેહમાં લાવે રે, પ્રાણ ઈન્દ્રિય મનને. ૮

સંત સભામાં રે, બેઠા હોય અવિનાશ;

કોઈ હરિજનને રે,  તેડવો હોય પાસ. ૯

પહેલી આંગળી રે, નેત્ર  તણી કરી સાન;

પ્રેમાનંદ કહે રે, સાદ કરે ભગવાન. ૧૦

 

પદ - ૪

મોહનજીની રે, લીલા અતિ સુખકારી;

આનંદ આપે રે, સુણતાં ન્યારી ન્યારી. ૧

કયારેક વાતો રે, કરે મુનિવર સાથે;

ગુચ્છ ગુલાબના રે, ચોળે છે બે હાથે. ૨

શીતળ જાણી રે, લીબું હાર ગુલાબી;

તેને રાખે રે, આંખ્યું ઊપર દાબી. ૩

કયારેક પોતે રે, રાજીપામાં હોય;

વાતો કરે રે, કથા વંચાય  તોય. ૪

સાંભળે કીર્તન રે, પોતે કાંઈક વિચારે;

પૂછવા આવે રે, જમવાનું કોઈ ત્યારે. ૫

હાર ચડાવે રે, પૂજા કરવા આવે;

તેના ઊપર રે, બહુ ખીજી રીસાવે. ૬

કથા સાંભળતા રે, હરે હરે કહી બોલે;

મર્મ કથાનો રે, સુણી મગન થઈ ડોલે. ૭

ભાન કથામાં રે, બીજી ક્રિયા માંય;

કયારેક અચાનક રે, જમતાં હરે બોલાય. ૮

થાય સ્મૃતિ રે, પોતાને જયારે તેની;

થોડુંક હસે રે, ભક્ત સામું જોઈ બેની. ૯

એમ હરિ નિત્ય નિત્ય રે, આનંદ રસ વરસાવે;

એ લીલા રસ રે, જોઈ પ્રેમાનંદ ગાવે. ૧૦

 

પદ - ૫

સાંભળ સજની રે, દિવ્ય સ્વરૂપ મુરારી;

કરે ચરિત્ર રે, મનુષ વિગ્રહ ધારી. ૧

થયા મનોહર રે, મોહન મનુષ્ય જેવા;

રૂપ અનુપમ રે, નિજ જનને સુખ દેવા. ૨

કયારેક ઢોલિયે રે, બેસે શ્રી ઘનશ્યામ;

કયારેક બેસે રે, ચાકળે પૂરણ કામ. ૩

કયારેક ગોદડું રે, ઓછાડે સહિતે;

પાથર્યું હોય રે,  તે પર બેસે પ્રીતે. ૪

કયારેક ઢોલિયા રે, ઊપર  તકીયો ભાળી;

તે પર બેસે રે, શ્યામ પલાંઠી વાળી. ૫

ઘણુંક બેસે રે,  તકિયે ઓઠગણ દઈને;

કયારેક ગોઠણ રે, બાંધે ખેસ લઈને. ૬

કયારેક રાજી રે, થાય અતિશે આલી;

સંત હરિજનને રે, ભેટે બાથમાં ઘાલી. ૭

કયારેક માથે રે, લઈ મેલે બે હાથ;

છાતી માંહે રે, ચરણ કમળ દે નાથ. ૮

કયારેક આપે રે, હાર  તોરા ગિરિધારી;

કયારેક આપે રે, અંગનાં વસ્ત્ર ઉતારી. ૯

કયારેક આપે રે, પ્રસાદીના થાળ;

પ્રેમાનંદ કહે રે, ભક્ત  તણા પ્રતિપાળ. ૧૦

 

પદ - ૬

એવાં કરે રે, ચરિત્ર પાવનકારી;

શુકજી સરખા રે, ગાવે નિત્ય સંભારી. ૧

કયારેક જીભને રે, દાંત  તળે દબાવે;

ડાબે જમણે રે, પડખે સહજ સ્વભાવે. ૨

છીંક જયારે આવે રે, ત્યારે રૂમાલ લઈને;

છીંક ખાય રે, મુખ પર આડો દઈને. ૩

રમુજ આણી રે, હસે અતિ ઘનશ્યામ;

મુખ પર આડો રે, રૂમાલ દઈ સુખધામ. ૪

કયારેક વાતો રે, કરતા થકા દેવ;

છેડે રૂમાલને રે, વળ દેવાની ટેવ. ૫

અતિ દયાળુ રે, સ્વભાવ છે સ્વામીનો;

પરદુઃખ હારી રે, વારી બહુ નામીનો. ૬

કોઈને દુઃખીયો રે, દેખી ન ખમાય;

દયા આણી રે, અતિ આકળા થાય. ૭

અન્ન ધન વસ્ત્ર રે, આપીને દુઃખ ટાળે;

કરુણા દ્રષ્ટિ રે, દેખી વાનજ વાળે. ૮

ડાબે ખભે રે, ખેસ આડસોડે નાખી;

ચાલે જમણા રે, કરમાં રૂમાલ રાખી. ૯

કયારેક ડાબો રે, કર કેડ ઊપર મેલી;

ચાલે વાલો રે, પ્રેમાનંદનો હેલી. ૧૦

 

પદ - ૭

નિત્ય નિત્ય નૌત્તમ રે, લીલા કરે હરિરાય;

ગાતાં સુણતાં રે, હરિજન રાજી થાય. ૧

સહજ સ્વભાવે રે, ઉતાવળા બહુ ચાલે;

હેત કરીને રે, બોલાવે બહુ વ્હાલે. ૨

કયારેક ઘોડે રે, ચડવું હોય ત્યારે;

કયારેક સંતને રે, પીરસવા પધારે. ૩

ત્યારે ડાબે રે, ખભે ખેસને આણી;

ખેસને બાંધે રે, કેડ સંગાથે  તાણી. ૪

પીરસે લાડુ રે, જલેબી ઘનશ્યામ;

જણસ જમ્યાની રે, લઈ લઈ તેનાં નામ. ૫

ફરે પંગતમાં રે, વારંવાર મહારાજ;

સંત હરિજનને રે, પીરસવાને કાજ. ૬

શ્રદ્ધા ભક્તિ રે, અતિ ઘણી પીરસતાં;

કોઈના મુખમાં રે, આપે લાડુ હસતાં. ૭

પાછલી રાત્રી રે, ચાર ઘડી રહે જયારે;

દાતણ કરવા રે, ઊઠે હરિ  તે વારે. ૮

નાવા બેસે રે, નાથ પલાંઠી વાળી;

કર લઈ કળશ્યો રે, જળ ઢોળે વનમાળી. ૯

કોરે વસ્ત્રે રે, કરી શરીરને લુવે;

પ્રેમાનંદ કહે રે, હરિજન સર્વે જુએ. ૧૦

 

પદ - ૮

રૂડા શોભે રે, નાહીને ઊભા હોય;

વસ્ત્ર પહેરેલું રે, સાથળ વચ્ચે નીચોવે. ૧

પગ સાથળને રે, લુહીને સારંગપાણી;

કોરા ખેસને રે, પહેરે સારીપેઠે  તાણી. ૨

ઓઢી ઊપરણી રે, રેશમી કોરની વ્હાલે;

આવે જમવા રે, ચાખડીએ ચડી ચાલે. ૩

માથે ઊપરણી રે, ઓઢી બેસે જમવા;

કાન ઊઘાડા રે, રાખે મુજને ગમવા. ૪

જમતાં ડાબા રે, પગની પલાંઠી વાળી;

તે પર ડાબો રે, કર મેલે વનમાળી. ૫

જમણા પગને રે, રાખી ઊભો શ્યામ;

તે પર જમણો રે, કર મેલે સુખધામ. ૬

રૂડી રીતે રે, જમે દેવના દેવ;

વારે વારે રે, પાણી પીધાની ટેવ. ૭

જણસ સ્વાદુ રે, જણાય જમતાં જમતાં;

પાસે હરિજન રે, બેઠા હોય મનગમતા. ૮

તેમને આપી રે, પછી પોતે જમે;

જમતાં જીવન રે, હરિજનને મન ગમે. ૯

ફેરવે જમતાં રે, પેટ ઊપર હરિ હાથ;

ઓડકાર ખાય રે, પ્રેમાનંદનો નાથ. ૧૦

 

પદ - ૯

ચળુ કરે રે, મોહન  તૃપ્ત થઇને;

દાંતને ખોતરે રે, સળી રૂપાની લઇને. ૧

મુખવાસ લઇને રે, ઢોલિયે બિરાજે;

પૂજા કરે રે, હરિજન હેતે ઝાઝે. ૨

પાંપણ ઊપર રે, આંટો લઇ અલબેલો;

ફેંટો બાંધે રે, છોગું મેલી છેલો. ૩

વર્ષાઋતુને રે, શરદઋતુને જાણી;

ઘેલા નદીનાં રે, નિર્મળ નીર વખાણી. ૪

સંત હરિજનને રે, સાથે લઇ ઘનશ્યામ;

ન્હાવા પધારે રે, ઘેલે પૂરણકામ. ૫

બહુ જળ ક્રિડા રે, કરતા જળમાં ન્હાય;

જળમાં  તાળી રે, દઇને કીર્તન ગાય. ૬

ન્હાઇને બારે રે, નીસરી વસ્ત્ર પહેરી;

ઘોડે બેસી રે, ઘેર આવે રંગ લહેરી. ૭

પાવન યશને રે, હરિજન ગાતા આવે;

જીવન જોઇને રે, આનંદ ઊર ન સમાવે. ૮

ગઢપુરવાસી રે, જોઇને જગ આધાર;

સુફળ કરેછે રે, નેણાં વારંવાર. ૯

આવી બિરાજે રે, ઓસરીએ બહુનામી;

ઢોલિયા ઊપર રે, પ્રેમાનંદના સ્વામી. ૧૦

 

પદ - ૧૦

નિજ સેવકને રે, સુખદેવાને કાજ;

પોતે પ્રગટ્યા રે, પુરુષોત્તમ મહારાજ. ૧

ફળિયા માંહિ રે, સભા કરી બીરાજે;

પૂરણ શશી રે, ઊડુગણમાં જેમ છાજે. ૨

બ્રહ્મરસ વરસે રે,  તૃપ્ત કરે હરિજનને;

પોઢે રાત્રે રે, જમી શ્યામ શુદ્ધ અન્નને. ૩

બે આંગળીઓ રે, તિલક કર્યાની પેરે;

ભાલ વચ્ચે રે, ઊભી રાખી ફેરે. ૪

સુતાં સુતાં રે, માળા માગી લઇને;

જમણે હાથે રે, નિત ફેરવે ચિત્ત દઇને. ૫

ભુલ ન પડે રે, કેદી એવું નિયમ;

ધર્મકુંવરની રે, સહજ પ્રકૃતિ એમ. ૬

ભર નિદ્રામાં રે, પોઢ્યા હોય મુનિરાય;

કોઇ અજાણે રે, લગાર અડી જાય. ૭

ત્યારે ફડકી રે, જાગે સુંદર શ્યામ;

કોણ છે ? પૂછે રે, સેવકને સુખધામ. ૮

એવી લીલા રે, હરિની અનંત અપાર;

મેં તો ગાઇ રે, કાંઇક મતિ અનુસાર. ૯

જે કોઇ પ્રીતે રે, શીખે સુણે ગાશે;

પ્રેમાનંદનો રે, સ્વામી રાજી થાશે.૧૦