જ્ઞાની તેહ જેને હરિની ગમજી, નથી જેને નાથની મૂર્તિ અગમજી
નખશિખા નીરખી કરી છે સુગમજી, ના’વે કોઈ એવા સંતની સમજી ।।૧।।
ઢાળ -
સંત સમાન તે શું કહિયે, જેને અખંડ મૂર્તિ છે ઉર ।।
જોઈ જોઈ જોયું જીવમાં, એની જોડ્યે ન જડ્યું જરૂર ।। ર ।।
કામદુઘા કહું શી કલ્પતરુ, કહું નવ નિધિ સિદ્ધિ સમિત ।।
પારસ કહું કે ચિંતામણિ, વજ્રમણિ ઘણી કહું સિત ।। ૩ ।।
અર્કમણિ કે કહું ઇંદુમણિ, ઘણી ઉપમા દઉ અમૃતની ।।
જે જે કહું તે જોખે ભર્યું, આપું ઉપમા કૈ પ્રતની ।। ૪ ।।
જેણે અંતરમાં અખંડ રાખ્યા, અલબેલોજી અવિનાશ ।।
રાજી થઈને હરિ રહ્યા, દોષે રહિત દેખી નિજદાસ ।। પ ।।
જેમ પંચાનનીપય રે’વા પાત્ર, જોઈએ સોળવલું સુવર્ણ ।।
એમ હરિને રે’વાતણું, શુદ્ધ જનનું અંતઃકર્ણ ।। ૬ ।।
જેમ જગજીવનના જળ જાણો, નથી રે’તું ખાંમા વિના ખમી ।।
તેમ હરિજનનું અંતર, ગયું છે હરિને ગમી ।। ૭ ।।
જેમ સુગંધી રહી છે શ્રીખંડ માંય, રહ્યો ઇક્ષુ માંહિ જેમ રસ ।।
તેમ હરિજનમાંહિ હરિ, હળી મળી રહ્યા એક રસ ।। ૮ ।।
જેમ ચમક ઉત્તર મુખનો, રહે ઉત્તર દિશ પર મુખ ।।
તેમ હરિ હરિજન સામા રહે, સદાયે આપવા સુખ ।। ૯ ।।
એમ સાચા સંતની સનમુખ, સદાય રહે છે શ્રીહરિ ।।
નિષ્કુળાનંદ કહે કાચા કોયે, ન હોય સુખિયા એ સુખે કરી ।। ૧૦ ।।કડવું ।।૩૨।।
રાગ:-ગરબી
(‘સહજાનંદ સિંધુ રે આજ મારે’ એ ઢાળ.)
સુખ અંતરે રે સંત સાચા ભોગવે રે, કાચાને નાવે કેદિયે કામ રે;
જેમ સાજો જમે રે સુંદર સુખડી રે, માંદાને મગઉદકે આરામ રે. . .સુખ
ચંદનની વાસે રે અલિ અલમસ્ત છે રે, મક્ષિકા દેખી રહે છે દૂર રે;
ગોળનું ગાડું રે ગીંગાને ગમે નહિ રે, જેને પ્રીત પુરીષશું ભરપૂર રે. ..સુખ ।। ર ।।
કુમુદિની કેદી રે ન પામે સુખ સૂરથી રે, ચકવા કે દી ચંદ્ર ન ચા’ય રે;
ઘણું અજવાળું રે ઘુડને ગમે નહિ રે, કોચવાઈ ગરે તે કોતરમાંય રે.. .સુખ ।। ૩ ।।
એમ સંત અસંતની રે જાણો રુચિ જૂજવી રે, સંત ભજે તજે તેને અસંત રે;
નિષ્કુળાનંદ રે નકી એ વારતા રે, સમજી લેવું એવું સિદ્ધાંત રે…સુખ ।। ૪ ।।